Retrotopia: Pogled u dizajn socijalističkih prostora

Izložba Retrotopia. Dizajn za socijalističke prostore objedinjuje radove brojnih značajnih dizajnera iz post-socijalističkih zemalja pod jednim krovom. Izložba se bavi ulogom i uticajem dizajna u zemljama bivšeg Istočnog bloka i bivše Jugoslavije od 1950. do 1980. Izložba, je u Muzeju primenjenih umetnosti u Berlinu (Kunstgewerbemuseum) otvorena od 25. marta i moguće je obići je sve do 16. jula ove godine.

Retrotopija. Dizajn za socijalističke prostore, prikaz izložbe, Muzej primenjenih umetnosti + Kulturforum 2023, © Državni muzeji u Berlinu/David fon Bekер
Retrotopija. Dizajn za socijalističke prostore, prikaz izložbe, Muzej primenjenih umetnosti + Kulturforum 2023, © Državni muzeji u Berlinu/David fon Bekер


Na izložbi je prikazana retrospektiva realizovanih i izmaštanih dizajnerskih koncepata, uključujući javne i privatne prostore. Prikazani projekti objedinjuju širok spektar radova, od futurističkih enterijera za hotele i predsedničkih salona do vizuelne komunikacije za festivale u javnim urbanim prostorima, kao i od raskošnih tekstila ili umetničkih staklenih instalacija za sajmove do kibernetičkih životnih prostora.

Model u punoj veličini “Pametni radni prostor”, deo “Kućne informacione mašine” (DIM), izložen na Izložbi elektronike u Moskvi, SSSR, 1971. godine, reprint, 2023, © privatna kolekcija Vladimira Papernog
Reklama za Saturnas u Litvaniji, 1963. godine, objavljeno u časopisu “Mokslas ir technika” (Nauka i tehnologija), broj 8, 1963.
Predsednički salon na aerodromu, Bratislava, Slovačka, Fotografija: Lívia Pemčáková


Izložbu je kurirala i organizovala Claudia Banz, a Retrotopia ima i drugi deo, koji vodi publiku na multisenzorno putovanje. Ovaj deo obuhvata obiman arhivski materijal, fotografije, plakate, magazine, knjige, filmove i druge dizajnerske predmete koji formiraju trodimenzionalnu mapu uma na tematske klastere.

Lutz Brandt, nacrt tribina za Marx-Engels-Platz, X. Svetski festival studenata i omladine 1973. u Istočnom Berlinu, fotografija: Armin Herrmann.
Ilja Tolkachev, Drvo života (Skice za fasadu i vitraže), 1981, © Kolekcija porodice Tolkachev


Inicirana od strane inovativnog tima kustosa i institucija, izložba Retrotopia. Dizajn za socijalističke prostore naglašava kompleksne aspekte dizajn pejzaža regiona koji je nepoznat široj zapadnoj javnosti. Kroz obimno istraživanje, oni daju značajan doprinos revalorizaciji globalne istorije dizajna.

SPHINX – Superfunkcionalna informaciona i komunikaciona jedinica, alternativna konfiguracija, Sovjetski Savez, 1986-87, reprints, 2023, © Privatna kolekcija
U restoranu Žirmūnai u Viljnusu, 1971, © Litvanski nacionalni muzej, Viljnus, Fotografija: Marius Baranauskas
Oleksandr Milovzorov, skiciranje crteža za vitraže u romantičnom pionirskom kampu, gvaš na papiru, Kargali, Kazahstanska Sovjetska Socijalistička Republika, 1978, ljubaznošću Aleksandra Milovzorova.


Kroz gvozdenu zavesu, političku granicu koja je podelila Evropu na dva odvojena područja, vodio se specifičan dijalog, stvarajući moćnu umetničku mrežu koja je tražila rešenja za kulturne, ekološke i ekonomske teme. Planiranje je postalo ključna reč u pokušaju oblikovanja budućnosti kroz sistematizovane inovacije.

Grünwald, Elektronski kalkulator TRS 537, Proizvođač: TRS, Zagreb, 1974, © Muzej za umjetnost i obrt, Zagreb
Davorin Savnik, “Iskra”, ETA 80 elektronski telefon, plastika, 1979, © MAO Muzej arhitekture i dizajna, Ljubljana
Csaba Ásztai i György Soltész, šerpa, tiganj i drugi pribor iz Projekta standardizovane kuhinje, lim, emajlirani, proizvođač: Lampart Enamel Works, Bonjhad Mađarska, 1975, © Muzej primenjene umetnosti, Metalna zbirka, Budimpešta
Viktor Holešťák-Holubár, Stolica, drvo, Slovačka/Čehoslovačka, 1961, © Slovački dizajn centar/Slovački muzej dizajna, Bratislava


Za vreme hladnog rata, dizajn i arhitektura su počeli da odražavaju geopolitičku borbu između dve sile, SAD i SSSR-a, ali izvan političkih razlika, dizajneri i arhitekte iz oba sistema imali su nešto zajedničko: suočili su se sa istim.

Dubovyk Oleksandr, Skica vitraža Karnaval za odmaralište “Voskhod” u Feodosiji, 1987, © Stedley Art Foundation.
Share