U jednom od prethodnih brojeva imali ste prilike da čitate o jednom od najpoznatijih makabre likova Universal studija i predstavnika takozvanih Universal Monsters-a – kreaturu ludog naučnika Frankenštajna. U duhu Noći veštica koja nam se bliži, ali i svojevrsne makabre opsesije autorke članka, u nastavku se upoznajemo sa ostatkom ove čudovišne ekipe.
Universal Monsters je naziv za niz horor filmova koji su produkt istoimenog studija u periodu od 1923. godine pa sve do početka šezdesetih. Njihov prvi film bio je The Hunchback of Notre Dame, adaptacija čuvene priče o Kvazimodu, Parizu iz petnaestog veka i Esmeraldi. Ubrzo nakon ovog ostvarenja usledilo je još poznatije – The Phantom of the Opera, bazirano na poznatoj noveli autora
Gastona Lerua. Oba filma su proslavila glumca po imenu Lon Čejni, ali već od tridesetih njegovo mesto zauzimaju Boris Karlof i Bela Lugoši, dva imena koja su postala sinonim za Universal horor filmove i prvu polovinu dvadesetog veka kada je reč o kinematografiji.
U naredne tri decenije, neki od najpoznatijih horor likova, neračunajući pomenutog Frankenštajna, izašli su direktno iz ovog studija:
Dracula, The Mummy, The Invisible Man, The Wolf Man i Creature from the Black Lagoon.
ZVONAR BOGORODIČINE CRKVE – THE HUNCHBACK OF NOTRE DAME
Universalov biser sa početka dvadesetih godina, baziran na istoimenoj knjizi Viktora Igoa. Definitivno njihov najpoznatiji nemi film koji je studiju doneo zaradu od preko tri miliona dolara, a ujedno i započeo seriju horor filmova. Lona Čejnija, koji je glumio Kvazimoda, za potrebe snimanja su svakog dana šminkali tri sata kako bi što bolje dočarao svoj lik, što se na kraju i isplatilo ako uzmemo u obzir da je upravo ovaj film utabao put za poznata horor ostvarenja koja su došla posle njega. Ovo je i jedan od prvih filmova koji je prikazao tako drastičnu transformaciju glavnog glumca. Zahvaljujući perici, lažnom nosu i očima, zubima, kao i grbi koju je svakodnevno nosio na leđima, i koja je bila toliko teška da se spekulisalo da je Čejni pretrpeo ozbiljne povrede leđa, Monstrumi su rođeni. Pored toga, Čejni je da bi se što bolje pripremio za ulogu mesecima razgovarao sa ljudima koji imaju ozbiljne fizičke deformitete i upijao njihova iskustva koja je kasnije do te
mere ispoljio kroz svoju ulogu da su mnogi ljudi nakon gledanja filma mislili da je Kvazimodo stvaran lik od kojeg su zazirali i na kog su gledali bojažljivo.
FANTOM IZ OPERE – THE PHANTOM OF THE OPERA
Drugi Universalov nemi film je adaptacija romana iz 1910. godine, autora Gastona Lerua. Malo ko od nas nije čuo priču o unakaženom fantomu koji opseda poznatu parisku operu, uzrokujući ubistva i mnoge nevolje u pokušaju da ženu koju voli napravi zvezdom. Film je upamćen najviše po efektnoj pojavi Fantoma, koga je ponovo igrao Čejni, a o čijoj se šminci spekulisalo dugi niz godina, sve dok studio nije otkrio tajnu njegove pojave. Odlučujući sam o čitavom kostimu, kao što je uradio i za ulogu Kvazimoda, Čejni je imao odrešene ruke. Pre svega, odlučio je da uokviri oči crnom bojom koja je trebalo da mu da izgled nalik kosturskom, nakon čega je vrh nosa odlučio da podigne i fiksira komadom žice, i na kraju perika i veštački zubi pobrinuli su se za kompletan utisak Fantoma koji je nalikovao zombiju.
Većina publike je burno reagovala, a mnogi čak tvrde i da su se pojedine žene onesvestile na premijeri filma tokom scene u kojoj Fantom skida masku i pokazuje svoje pravo lice. Ono što je došlo kao iznenađenje jeste Čejnijevo insistiranje da čak ni Meri Filbin, koja je igrala lik Kristin, ne sazna kako Fantom zapravo izgleda. Otud i glasine da iznenađenje u sceni u kojoj ga ona prvi put vidi nije gluma, već njena istinska reakcija. Film je uvršten na listu hiljadu i jedan film koji morate pogledati pre nego što umrete.
MUMIJA – THE MUMMY
Inspirisan otvaranjem Tutankamonove grobnice 1922. godine i pričom o njenom prokletsvu, film je postigao veliki uspeh i doneo slavu Borisu Karlofu kome je, prema njegovim rečima, ovo bilo najzahtevnije i najteže snimanje ikada usled komplikovane šminke i maske zbog koje je trpeo velike bolove. Navodno, usled velike količine lepka koji je trebalo da dočara Mumijine nabore, Karlof nije bio u stanju ni da govori. Bilo je potrebno čak osam sati dnevno da bi on podsećao na Ramzesa III koji je poslužio kao inspiracija za njegov lik.
Za razliku od ostalih Universalovih horor filmova, Mumija nije imala neposredni nastavak, iako je 1940. godine snimljen polu-rimejk pod nazivom The Mummy’s Hand. Ukoliko ste videli originalne najave za film Mumiju, koji su glasili ‘Karlof…. Mumija’, zanimljivo je da su oni bili inspirisani činjenicom da je Karlof bio malo poznat kao monstrum iz Frankenštajna, stoga se smatra da mu je upravo ova uloga donela status zvezde. Uprkos mnogim istorijskim greškama koje su se potkrale u filmu, kao i činjenici da on nije verno predstavio egipatsku mitologiju i kulturu, Mumija je bila jedan od najvećih blokbastera ovog studija.
NEVIDLJIVI ČOVEK – THE INVISIBLE MAN
Film iz 1933. godine je adaptacija poznate istoimene novele H. G. Velsa, prikazuje nam majstorsku glumu Klod Rejnsa (kome je ovo bio prvi zvučni film), koga iako ne vidimo sve do poslednje scene, njegov glas i smeh nam se urežu u sećanje. Iako je prvi izbor za ovu ulogu bio Boris Karlof (koji je odbio jer mu se nije svidela ideja da ga sve do poslednjih par sekundi filma publika neće videti), kritičari se danas slažu da je Rejns doveo do savršenstva, upravo zbog toga što je zahvaljujući jedino vokalnim sposobnostima, i efektima koji su bili neprevaziđeni za tridesete godine dvadesetog veka, uspeo da zadrži pažnju publike koja se konstantno pitala ko je taj misteriozni čovek.
Kako u ovo vreme nije bilo kompjuterski odrađenih efekata, nevidljivost su postizali služeći se raznim trikovima, poput odela i maski od pliša koji su snimani ispred plišane pozadine takođe. Zanimljivost sa snimanja jeste da je Rejns patio od klaustrofobije, pa mu ovakvo odelo nije donosilo komfort, ali uprkos tome dubler nije bio opcija za većinu scena jer je bio nekoliko centimetra niži od njega.
DRAKULA – DRACULA
Horor klasik iz 1931. godine, urađen po istoimenom komadu Hamiltona Dina i Džona Belderstona, koji je delom zasnovan na čuvenoj noveli Brama Stokera. Vampiri, Transilvanija i Bela Lugoši su najočiglednije asocijacije na ovaj film. Manje poznata činjenica jeste da je Lugoši bio prvi izbor za ulogu u filmu Frankenštajn, koju je na kraju odbio, da bi je nekoliko godina kasnije ipak prihvatio i to u nekoliko rimejkova. Prvi izbor studija za ulogu grofa Drakule je bio dobro nam poznati Kvazimodo i Fantom iz opere – Lon Čejni koji je umro godinu dana pred snimanje filma, te je uloga pripala Belu Lugoši koji je u toj meri želeo, da je pristao na sedmičnu platu od samo pet stotina dolara.
Uprkos svemu ovome, Lugoši je bio najpoznatiji Drakula, iako se u ovoj ulozi pojavio samo dva puta i to u razmaku od sedamnaest godina. Kao i ostali vampiri koji nam dolaze iz ovog studija, tako ni on nikada nije prikazan sa karakterističnim vampirskim očnjacima, koji se u kinematografiji navodno nisu koristili sve do 1957. godine. Takođe, za razliku od uobičajene predstave vampira koji se pretvara u slepog miša, Drakula je imao moć da se pretvara i u vuka. Jedna od zanimljivosti nepoznatih velikom broju ljubitelja ovog filma jeste da je Bela Lugoši kada je umro 1956. godine sahranjen u ogrtaču grofa Drakule. Ono što je ovaj film učinilo izuzetno važnim jeste činjenica da je Drakula prvi zvučni horor film ikada snimljen. Imajući to na umu, možemo da razumemo zbog čega je publika bila apsolutno zgrožena nakon premijere i zbog čega je postao kultni horor mnogo, mnogo godina kasnije.
VUKODLAK – THE WOLF MAN
Film koji je pokazao da iver ne pada daleko od klade i proslavio sina nekadašnjeg Kvazimoda i Fantoma iz Opere – Čejnija mlađeg koji je poput oca imao dara za neverovatne fizičke transformacije, strpljenje da sedi satima dok šminka i kostim ne budu gotovi, kao i spremnost da podnosi fizičke posledice istih. Sve je ovo rezultiralo time da se upravo on pojavi u najvećem broju Universalovih filmova i da glumi čak četiri poznata Universal monstruma – vukodlaka, mumiju, drakulu i stvorenje u Frankenštajnu. Što se samog filma tiče, ovo će možda uslediti kao iznenađenje, ali Vukodlak, iako jedan od prvih filmova na ovu temu, a svakako i najpoznatiji, ne koristi ideju punog meseca kao trenutak kada se čovek pretvara u ovo dlakavo čudovište. Ova ideja je razrađena tek nekoliko godina kasnije, u ne tako uspešnom nastavku filma.
Iako se verovalo da Vukodlak za razliku od većine Universal horor filmova nije snimljen prema knjizi, prema tvrdnji iz jednog dokumentarca, inspirisan je iskustvom pisca Kurt Siodmeka u nacističkoj Nemačkoj, prema kom je on iz ustaljene svakodnevice upao u potpuni haos i rasulo, slično kao i Lari Talbot kada postane Vukodlak, dok je upravo vuk iskorišćen kao metafora za naciste. Iako je prema originalnom scenariju publici ostavljeno da se pita da li se Talbot zaista fizički pretvara u vukodlaka ili je to plod njegove mašte, da ne kažemo ludila, na kraju je scenario prepravljen jer se verovalo da će senzacionalizam tranformacije doneti veću zaradu od svojevrsnog psihičkog trilera.
STVORENJE IZ CRNE LAGUNE – CREATURE FROM THE BLACK LAGOON
Film koji je slavni Ingmar Bergman navodno gledao svake godine za svoj rođendan, film za čije je potrebe Riko Brauning, profesionalni plivač i ronilac koji je glumio Stvorenje pod vodom, morao da drži dah i po četiri minuta i jedini Universalov film koji je namerno završen pod velom misterije o sudbini monstruma ostavljajući publiku da se pita da li je mrtav ili ne. Pored Frankenštajna i kultnog Drakule, ovo čudovište je pobralo sve moje simpatije. Nastao je po uzoru na legendu koju je 1941. godine čuo producent Viliam Aland, o mitskoj rasi koja je polu-riba polu-čovek i nastanjuje reku Amazon, iz koje se prvobitno izrodila kratka priča na osnovu koje je lik Stvorenja delimično baziran, ali i na zveri iz poznate bajke Lepotica i Zver.
Premda su Frankenštajn i Drakula doživeli više rimejkova i jedni su od monstruma koji se najviše povezuju sa delatnošću ovog studija, Stvorenje iz Crne lagune je prvi Universalov film snimljen u 3D tehnici, prvi koji je prikazao podvodne snimke od kojih vam bukvalno zastane dah jer su neverovatno urađeni za vreme u kome su nastali (sredina pedesetih godina), a ujedno je i jedan od filmova za koje se smatra da su imali velikog uticaja na rad Stivena Spilberga, koji je čak u svom filmu Ralje dao omaž ovom horor klasiku.
